İklim değişikliği ve küresel ısınmanın etkileri, dünya genelinde doğal afetlerin sayısını ve şiddetini artırmaya devam ediyor. Aşırı sıcaklıklar, şiddetli fırtınalar, seller ve kuraklıklar gibi ekstrem hava olayları, artık her zamankinden daha sık ve yoğun bir şekilde yaşanıyor. Bu durum, sadece çevresel dengeyi değil, aynı zamanda insan sağlığını, ekonomileri ve toplumsal yaşamı da tehdit ediyor. İklim krizinin bu ürkütücü yükselişi, gelecekte karşı karşıya kalacağımız zorlukların habercisi niteliğinde..
Küresel İklim Değişikliği
Küresel iklim değişikliği, dünyanın dört bir yanında doğal dengeleri alt üst ederek yaşamın her alanında derin etkiler bırakıyor. İklim sistemindeki bu hızlı değişim, sadece çevresel dengeyi bozmakla kalmıyor, aynı zamanda insan sağlığından ekonomiye, ekosistemlerden toplumsal yapıların sürdürülebilirliğine kadar pek çok alanda ciddi tehditler oluşturuyor. İklim değişikliğinin bu olumsuz etkilerini anlamak, gelecekte karşılaşacağımız zorluklara karşı daha iyi hazırlıklı olmamızı sağlayacaktır. Küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini kısaca şu şekilde sıralayabiliriz;
Aşırı Hava Olayları: Daha sık ve yoğun fırtınalar, sıcak hava dalgaları, seller ve kuraklıklar.
Deniz Seviyesinin Yükselmesi: Buzulların erimesi ve ısınan okyanusların genişlemesiyle kıyı bölgelerinde su baskınları.
Biyoçeşitlilik Kaybı: Hayvan ve bitki türlerinin habitatlarının değişmesi veya yok olması.
Gıda Güvencesi Tehlikesi: Tarım alanlarında verimliliğin düşmesi, su kıtlığı ve hastalıkların yayılması.
Halk Sağlığı Sorunları: Sıcak hava dalgaları, hava kirliliği, su kaynaklı hastalıklar ve artan böcek popülasyonları.
Ekonomik Zararlar: Afetlerin neden olduğu yıkımlar, tarım ve turizm sektöründeki kayıplar.
Göç ve Sosyal Çatışmalar: İklim değişikliğine bağlı olarak yaşanabilir alanların daralması ve kaynakların azalması nedeniyle artan göç ve sosyal gerilimler.
Sıcaklık Rekorları !
C3S, 21 Temmuz 2024'te küresel ortalama sıcaklığın 17,09 dereceye ulaşarak en yüksek seviyeye çıktığını açıkladıktan hemen sonra, 22 Temmuz'da yeni bir sıcaklık rekoru kırıldığını duyurdu. C3S verilerine göre, 22 Temmuz'da hava sıcaklığı 17,15 dereceye ulaştı.
Dünya Genelinde Meydana Gelen Doğal Afetlerin Neden Olduğu Kayıplar
Afet Araştırma ve Epidemiyoloji Merkezi (CRED)' ne göre 1980-2019 tarihleri arasında dünya genelinde doğal afetlerin etkileri şu şekilde özetlenebilir;
Doğal Afet Olayları: 2000-2019 döneminde 7.348 doğal afet kaydedildi, bir önceki yirmi yıllık dönemde (1980-1999) ise bu sayı 4.212 olarak bildirildi.
Can Kaybı: 2000-2019'da afetler yaklaşık 1,23 milyon can kaybına neden olurken, 1980-1999'da bu rakam 1,19 milyondu.
Etkilenen İnsan Sayısı: 2000-2019'da 4 milyardan fazla insan, 1980-1999'da ise yaklaşık 3,25 milyar insan doğal afetlerden etkilendi.
Ekonomik Kayıplar: 2000-2019 döneminde doğal afetlerin neden olduğu ekonomik kayıplar 2,97 trilyon ABD doları oldu, 1980-1999'da ise bu kayıplar 1,63 trilyon ABD doları olarak kaydedildi.
İklim Kaynaklı Afetler: 2000-2019 döneminde 6.681 iklim kaynaklı afet yaşandı ve bu afetlerde 510.837 kişi hayatını kaybetti. 1980-1999 döneminde ise 3.656 iklim kaynaklı afet sonucunda 995.330 kişi hayatını kaybetti.
2000-2019 yılları arasında en fazla afetlerden etkilenen kıta, 3.068 afet olayı ile Asya kıtası olmuştur.
Ayrıca 2000-2019 döneminde dünya genelinde doğal afetlerin türlerine göre dağılımına bakıldığında, sel, fırtına, aşırı sıcaklık, kuraklık, orman yangınları ve heyelan gibi afetlerin sayısında, 1980-1999 dönemine kıyasla belirgin artışlar olduğu gözlemlenmektedir.
Doğal Afet Kaynaklı Göçler
2018'de 148 ülke ve bölgede çatışma ve afetlerle ilişkili 28 milyon yeni göç yaşandı.
Ülke İçi Göç İzleme Merkezi (IDMC), dünya genelinde doğa kaynaklı afetler, çatışmalar ve şiddet olaylarından kaynaklanan yer değiştirme (göç) durumlarını takip etmektedir. 2011-2020 yıllarını kapsayan dönemde, doğal afetler, çatışmalar ve şiddet olayları nedeniyle gerçekleşen göç hareketleri incelenmiştir. Özellikle 2020, 2012, 2019 ve 2016 yılları, doğal afet kaynaklı göçlerin en yoğun yaşandığı yıllar olarak öne çıkmaktadır.
IDMC tarafından yayımlanan Küresel Rapor (GRID-2023)'a göre, 2022 yılında küresel ölçekte afetler nedeniyle yerinden edilen kişi sayısının toplamda yaklaşık 32,6 milyon olduğu belirtilmiştir. Bu kişilerin %98'inin aşırı hava koşullarından kaynaklanan olaylar nedeniyle yer değiştirdiği vurgulanmaktadır.
Ülkemizde Görülen Meteorolojik Afetlere Yakından Bakış
Meteoroloji Genel Müdürlüğünün 2023 yılında yayımladığı 2022 Yılı Meteorolojik Afetler Değerlendirmesi adlı raporuna göre ülkemizde, 2022 yılı boyunca toplam 1.032 meteorolojik doğa kaynaklı afet rapor edilmiştir.
Geçmiş yıllara ait verilerine bakıldığında, 2022'de meydana gelen meteorolojik afet sayısı, 1940-2022 dönemindeki en yüksek sayı olarak kaydedilmiştir.
Özellikle 2000'li yıllarda afet sayısında ciddi bir artış görülmektedir.
2022 yılında en çok gözlenen ve ülkemizi etkileyen meteorolojik karakterli doğa kaynaklı afetler sırasıyla;
Şiddetli Yağış/Sel (%33,5),
Fırtına (%21,3),
Dolu (%18,5)
afetleridir.
2022 yılında meteorolojik afetler en çok yaz mevsiminde yaşanmıştır.
MGM verilerine göre, 2022 yılında ülkemizde meteorolojik afetler en yoğun olarak Antalya, Van, Kastamonu, Manisa ve Nevşehir illerinde gerçekleşmiştir.
1940 yılından bu yana ülkemizde yaşanan meteorolojik afetler incelendiğinde;
1940 yılından itibaren en fazla sel afetinin yaşandığı yıl 2022 olmuştur. Bu yıl içinde en şiddetli yağış ve sel afeti Kütahya’da görülmüştür.
2021 yılı, fırtına afetlerinin en yoğun olduğu yıl olarak kaydedilmiştir.
Hortum afetleri ise en fazla 2019 yılında yaşanmış ve özellikle Antalya ve Mersin illerinde meydana gelmiştir.
Dolu afetleri 2020 ve 2022 yıllarında en çok görülmüştür; 2022 yılında dolu afetleri özellikle Antalya, Kastamonu ve Manisa illerinde yoğun olarak yaşanmıştır.
2022 yılında 22 çığ afeti rapor edilmiş olup, çığ afetlerinin en fazla bu yılda görüldüğü belirtilmiştir.
SONUÇ
Küresel iklim değişikliğinin etkileri, doğal afetlerin sıklığını ve şiddetini artırarak insan yaşamını ve çevreyi ciddi şekilde tehdit etmektedir. 2022 yılı, meteorolojik afetlerin en yoğun yaşandığı yıllardan biri olarak dikkat çekmiştir. Sel, fırtına, dolu ve çığ gibi afetlerin artışı, bu olayların yönetimi ve risk azaltma stratejilerinin önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Hem ülkemizde hem de dünya genelinde bu tür afetlerin etkilerini azaltmak için sürdürülebilir çözümler ve etkili önlemler almak, gelecekteki riskleri minimize etmek açısından kritik öneme sahiptir. İklim değişikliği ile mücadele ederken, afetlerin etkilerini anlamak ve hazırlıklı olmak, hem toplumsal dayanışmayı güçlendirir hem de afetlere karşı daha dirençli bir toplum oluşturur.
#İklimDeğişikliği #DoğalAfetler #MeteorolojikAfetler #Sürdürülebilirlik #AfetYönetimi #İklimKrizi #ÇevreselRiskler #SelAfeti #Fırtına #DoluAfeti #ÇığAfeti #DoğaOlayları #KüreselIsınma